Wat doet een koude-startknop nou precies? Een korte uiteenzetting voor dummies.
In de hogedruk inspuitpomp zitten plunjers, meestal 1 plunjer per cilinder. (Sommige roterende pompen hebben 1 plunjer die om de beurt een slag doet voor elke cilinder, maar dat maakt voor het koudstartprincipe geen verschil).
De inspuiting van de brandstof begint op een bepaald tijdstip, een aantal graden voordat de betrokken zuiger het bovenste dode punt bereikt heeft, meestal in de buurt van 24 graden vóór BDP.
Het einde van de inspuiting is variabel, afhankelijk van de benodigde hoeveelheid brandstof. Bij een onbelast lopende motor wordt de inspuiting al heel gauw afgekapt, maar bij een zwoegende motor loopt de inspuiting lang door.
Er is een bepaalde hoeveelheid zuurstof in de aangezogen en gecomprimeerde lucht in de cilinder. Als er zóveel brandstof wordt ingespoten dat die de zuurstof precies kan opmaken, dan spreek je over 100% inspuiting. Als je meer inspuit, zal de motor niet meer kracht (kunnen) ontwikkelen, maar wel zwart gaan roken door de onvolledig verbrande brandstof.
Het regelen van de hoeveelheid in te spuiten brandstof wordt vol-continu geregeld door de regulator. De regulator vergelijkt voortdurend het toerental met het gewenste toerental (dat door de gashandel wordt doorgegeven). Dat vergelijken gaat door middel van een centrifugaalgewicht in combinatie met een sterke veer, of met een drukverschilmeter met een membraan bij de luchtinlaat.
Als de regulator denkt dat de motor te langzaam loopt, zal hij (meestal via een regelstang) de inspuitplunjers (of de huizen daarvan) iets verdraaien, waardoor de inspuiting later wordt afgekapt.
Die regelstang kan niet onbeperkt bewegen. Aan beide kanten stuit hij tegen een aanslag. Die aanslagen zijn instelbaar; vaak kun je ze herkennen aan een verzegeld boutje op de brandstofpomp. De "maximum"-aanslag is (als het goed is) zó ingesteld, dat er nooit meer dan 100% kan worden ingespoten, dus dat de motor niet kan roeten.
Heel soms wil je toch méér dan 100%. Bijvoorbeeld bij een koude start. Het blijkt dat een dieselmotor beter start als er een overmaat brandstof wordt ingespoten, onder andere doordat de zuigerveren beter afsluiten en makkelijker glijden en doordat de compressieruimte iets kleiner wordt (immers, deels gevuld met brandstof) wat een iets hogere temperatuur veroorzaakt.
De meeste koude-startvoorzieningen zijn niets anders dan een palletje bij de aanslag van de regelstang, dat er voor zorgt dat de regelstang even wat verder kan doorschieten, bijvoorbeeld tot 120% inspuiting.
Vandaar dat zwarte wolkje soms, bij de koude start.
De meer ingewikkelde koude-startvoorzieningen zorgen er ook voor dat de inspuiting vroeger begint, bijvoorbeeld op 30 graden voor BDP.
Hoe dan ook, zodra de motor aanslaat zal de regelstang normaal functioneren. Er is dus geen enkel risico dat de motor op hol gaat of zo.
En het kan geen kwaad als je vergeet om de koude-startknop terug te drukken, zolang je er dan maar voor zorgt dat je de motor niet laat roeten.
Wim.