Onderwerp: Bliksem afleiden

dinsdag avond werden we weer eens geconfronteerd met bliksem. Weliswaar ver weg en ruim op tijd weer in de haven, maar het deed ons toch weer beseffen dat je noodmaatregelen moet kunnen treffen.

Het gesprek ging vorig jaar al over twee startkabels aan boord leggen en indien nodig vast klemmen aan de verstaging en de andere klemmen in het water gooien of:

een ketting aan boord leggen en die met een carabijnhaak aan de verstaging en de rest in het water kieperen.

of andere ideeen?

Wat is jullie mening?

Ankerketting om je mast, bliksem neemt de weg van de minste weerstand en dat is je mast, aan je verstaging is schijn veiligheid.

Maar in dat licht hoef je je eigenlijk geen zorgen te maken, omdat het water om je heen weer beter geleid als je boot, de bliksem zal eerder in het water slaan (is mij geleerd...)

Hier staat een interessant stuk:
www.wadvaarders.net/berichten/...Bliksemafleiding.htm

www.marinelightning.com/

jouzers schrijft:
Dat laatste is inderdaad meer praktijk dan uitzondering, maar blikseminslag op zeilboten komt wel degelijk voor.
Er zijn veel theorieen in omloop en eerlijk gezegd weet ik niet wat de juiste is. Je stelling dat de bliksem altijd door de mast gaat en nooit door de verstaging is zo'n stelling die soms zo uitkomt, maar soms ook niet.

Wat die ketting om de mastvoet betreft: op mijn vorige boot had ik een stuk accukabel van 35 mm2 dat van de maststut naar een kielbout liep.
Daarover werd me overigens jaren later weer verteld dat zo'n geleiding ook geen haakse bochten moet maken, omdat de bliksen dan gewoon 'uit de bocht' vliegt en op zo'n plek gewoon rechtdoor gaat. In dit geval dus recht door het vlak van de boot.

Ik zou me kunnen voorstellen dat een ketting aan de verstaging toch iets meer een rechte lijn naar beneden vormt.

Dus wat is de beste oplossing? Zeg het maar..

--
stegman

jouzers schrijft:
Niet mee eens. We lagen ooit met mijn ouders in Emmeloord toen er een onweersbui langs kwam. We voetbalden lekker door, dat kon onder het viaduct wel. Tot de bliksem vlakbij insloeg.... Op de antenne van de spriet van het bakkie van de voorburen op hun motorjachtje. De hele elektrische installatie was naar zijn grootje, geen brand gelukkig.

Blijkbaar vindt de bliksem iets hoger spits puntje toch wel aantrekkelijk

Pylk schrijft:
Ik denk dat Jouzers uitgaat van een boot op ruim water. In jouw geval gaat het om een boot in een kanaal. De bliksem zoekt daar dus sowieso die strook water, omdat de aantrekkingskracht daarvan groter is dan van het vrij droge land ter weerszijden. Misschien is de kans op blikseminslag op een kanaal daardoor wel groter dan op het IJsselmeer.

--
stegman

Het schijnt maar 2 a 3x per jaar voor te komen dat de bliksem in een (zeil)boot inslaat.Staal is bekend, in een houten boot is het ook mogelijk en dan zal het ook wel op polyester boten kunnen gebeuren. Ook al til ik er niet zo zwaar aan, voor de andere mogelijk bange opvarenden heb ik als schijn veiligheid geleiding gemaakt om van de mast naar het water om bij zwaar onweer buitenboord te laten hangen. Een aluminium werkplaats flessenklem waar je een grote gas-of zuurstoffles aan een tafel kan bevestigen heeft met die zijde waar normaal de fles tegen aangebonden wordt een uitstekend groot aanrakingsvlak voor tegen de mast. De daaraan vastmaakte kabel heeft een diameter van 10 mm. Het deel wat in het water hangt is ongeveer 1,5 meter en de kabel is onderaan blootgelegd over 50 cm.
We zijn een keer op de Grotegaastmeer blijven liggen met een zwaar onweer en geen voorzorgsmaatregel getroffen. Later naar huis gevaren en volgens de buren goed weer geweest, inderdaad alles was droog, op 1 knal na en die kwam na een bolbliksem in de straat. Via de niet door de monteur geaarde CAI kabel binnengekomen en tv, laptop, en modem naar de knoppen.

Kijken of binnenkomende huisdraden geaard zijn vind ik belangrijker dan boordaarding gezien het aantal keren dat het in woningen slaat.

Zomaar een discussie punt.
Bliksem zoekt de weg van de minste weerstand.
Stel, een polyester zeiljacht heeft een weerstand X.
Bij dreigende omweer gaat er een ketting om de mast en naar het vaar water.
De ketting in het water verminderd de weerstand met B.
Weerstand x verminderd met b is een verbeterde geleiding voor de bliksem totaal C.

Situatie X slaat hier de bliksem in?
Situatie B slaat hier eerder de bliksem in?

In ieder geval met omweer in de directe omgeving schakel ik als het kan de hoofdschakelaars uit.
Dus alle elektrische apparaten af geschakeld

groet jaap

lodewijk stegman schrijft:
Klopt, ging uit van groot water, ken ook schepen die aan de kant op smal water een inslag hebben gehad.
Op groot water hoor je er nooit van, hoeveel boten varen niet rond de wereld, die komen zat onweer tegen en hoor of lees nooit dat dat fout gaat, lees daarentegen wel in zeilboeken over de prachtige onweersbuien met alle flitsen die om hen heen in het water slaan, behalve in de bootjes zelf.
Blijft wel iets wat spannend en fascinerend is , heb zelf ook accukabels aan boord voor de zekerheid (en geruststelling van de opvarenden) want het blijft (on)weer en dat is zo voorspelbaar als het weer.

www.marinelightning.com/science.htm#Lightning

twee ervaringen met onweer:
- bij WOrkum, 2 mijl uit de kust, sprongen er ineens mooie blauwe vonken over de isolator (zo'n witte plastieken van 15 cm) in de hekstag. Boven is die stag ook geisoleerd. Betekent dus dat er bovenaan die 13 meter hoge stag zoveel veldsterkte was (V/m) dat het die vonken naar aarde (onderstuk hekstag) kon trekken. Heb toen wel de kids naar binnen gestuurd.....
- in de haven van STaveren, bliksem in de vingersteiger waar ik aan lag! 2 planken eruit, schroeiplekken. Is die bliksem toch mooi precies LANGS mijn 17 meter mast gegaan, naar die steiger...
Wel was toen mijn windset (display) defect.

groet
t

Ik leid de bliksem altijd af met gekke bekken. Dan schiet ie in de lach, iedereen weet dat lachende bliksems niet bijten, problem solved.

Want wat kan ik anders? Als er een blikseminslag op mijn boot zou plaatsvinden ben ik de sigaar. Hoe je het ook wendt of keert, er gaan dingen stuk (bij een volledige inslag). Probleem: we weten niet hoe vaak het gebeurt, we weten niet welke omstandigheden of maatregelen goed of juist fout zijn, kortom we kunnen het risico helemaal niet inschatten. Er is helaas veel te weinig empirisch bewijs voor de effectiviteit van allerlei beschermingsmaatregelen.

Wat ik wel weet, is dat de bliksem echt heel zelden inslaat op een zeilboot. Al een aantal malen is hier de vraag gesteld, of je zelf een inslag hebt meegemaakt of tweedehand-verhalen kent (verifiëerbaar dus). Capo hierboven meldt 1 geval op zijn boot, vonken. Nounou. En een inslag in de steiger naast zijn boot. Je zou bijna gaan denken dat het wel safe is op zo'n zeilboot
En aan die conclusie hou ik maar vast. Zit ik ernaast dan merk ik dat wel, ik zal vanuit het hiernamaals alsnog inloggen op het forum om jullie te waarschuwen.

Ik weet niet of dat een goed teken is dat je nooit wat hoort over schepen waar de bliksem in het eigen schip is ingeslagen...

Ik heb ooit eens navraag gedaan bij verschillende instanties waaronder het KNMI maar niemand kon mij vertellen wat er gebeurt met een polyester scheepje waar de bliksem in knalt. Niemand wist het zeker, maar de opties varieerden van "niets" tot "smelten en afborrelen"?!

Wie het weet mag het zeggen!

he geruststellend die delphi.
Ik kan me er ook niet druk over maken.
Het komt weinig voor, het is niet eenduidig wat je eraan kan doen, wat je doet is voor je gemoedsrust.

Ik heb verschillende inslagen meegemaakt van dichtbij, korter dan 10 meter afstand. Deze inslagen waren op stalen palen van 4 meter hoog en een meter in de grond in het grondwater of palen die in het water geslagen waren, 1 meter boven water, halve meter water en dan 1 meter in de bodem. Het ene moment sta je te kijken naar de mooie schichten en het andere moment zit je er midden in.

Lang geleden een verhaal gelezen in een watersport blad.
Bliksem ingeslagen op een polyester jacht.
Via de mast naar de kiel geslagen.
Het eind resultaat was dat er heel veel kleine gaatjes door het polyester heen geslagen was.
eind verhaal totoloss. Als je er zelf maar goed vanaf komt!

Henk de Velde is ooit met zijn Campina getroffen door de bliksem.
Dus t komt wel ter degen voor.
De Campna was een stalen schip, maar er was behoorlijk wat schade aan schip en apparatuur.

Groet D

Capo, het was niet mijn bedoeling om jouw ervaring met vonken op je achterstag te bagatelliseren. Ik wou aangeven dat de fysieke schok van de vonken geen schade veroorzaakte, dat staat natuurlijk los van de schok die jij ervoer!

Uiteraard ben ik ook even naar de links gaan kijken die je hier neerzette van marinelightning.com. Best interessant, zitten goeie stukken tussen. Paar kanttekeningen: dit bedrijf baseert zich voornamelijk op een niet gepubliceerd rapport van ene professor Thomson waarin hij eerdere observaties compleet nieuw interpreteert, daaruit zijn een paar patenten voortgevloeid en Marine Lightning mag die exploiteren. Dat is wetenschappelijk gezien toch redelijk verdacht hoor.
Het bedrijf produceert electrodes die verbazend goed hun energie aan de omgeving kwijt kunnen. Je moet er nogal wat (een stuk of 20?) installeren op je boot, wil het effectief zijn. Ga jij dat extra gewicht meenemen?

(niets persoonlijks hoor, ik reageer alleen op de link die jij gaf )

Hmmmmm, resumerend zou je voorzichtig kunnen stellen dat blikseminslag een niet mis te verstaan evenement is als je het meemaakt en dat tegelijkertijd die kans niet zo groot is.
Dat laatste wijt ik toch ook aan het verstandige gedrag van velen: niet uitvaren of snel een haven binnenlopen bij onweer. Omdat onweer zich razendsnel kan ontwikkelen kan je toch tijd te kort hebben.

Daarom toch nog even terug naar de vraag: ketting of startkabel (lees: koperdraad). Want in het kader van liever iets dan niets gedaan te hebben wil ik er toch iets mee.

Ik vond de opmerking over het "uit de bocht" vliegen van de bliksem leerzaam, daar had ik nog geen rekening mee gehouden.
Zeker op de mastvoet kan je zo iets verwachten. Ook de marifoon/radio uit en antennes loskoppelen lijkt me niet onverstandig.

Aan het hele topic hou ik het idee over dat startkabel (koper) weliswaar beter geleid, maar dat de weg van de minste weerstand ook gemaakt is met een ketting in het water en dat dit gezien de enorme hoeveelheid energie bij bliksem het verschil tussen koper en ketting niet veel zal schelen in het eind resultaat.

Klopt het, redelijk, tot zo ver?

De overdracht via de schakels van de ketting lijkt toch minder dan van een 40, 50 of 60 vierkante mm koperkabel.

koko schrijft:
Bij inslag (en dus geleiding) misschien niet. Maar je wilt ook inslag voorkomen toch? En voor afleiding heb je een zeer goede aardverbinding nodig tussen je mast en het water (kieloppervlak) lijkt mij. Zet maar eens een ohmmeter op 2 meter ketting of 2 meter koperkabel......

Als je 2 meter ketting meet zul je de nul Ohm waarschijnlijk ook wel aardig benaderen, net als de koperen leiding.

Weerstand meten heeft niet veel zin, bij afleiding gaat het om de weerstand van de afleider bij een hoge stroomstoot, dat lukt niet met een universeelmetertje. Ketting geleidt alleen redelijk goed alleen als ie snaarstrak staat, anders gaat 't vonken tussen de schakels. Laat staan als de ketting gecorrodeerd is of zo.

Je kunt er beter voor zorgen dat de bliksem je niet al te aanlokkelijk vindt. Beter voorkomen dan genezen, niet waar? Dat bereik je door er vor te zorgen dat je hetzelfde potentieel als de wateroppervlakte hebt. Ik meen dat er op Wadvaarders iets over stond. Pas daarna (als voorkomen niet lukt) komt de afleiding in beeld, waarvoor een koperen startleiding inderdaad prima als geleider kan functioneren. De vraag is wel hoe je die met een goed contact, dat een gigantische stroomstoot kan verwerken, aan de mast kan verbinden,en wat gebeurt er met de apparatuur en geleiders op en in de mast.

Eigenlijk zou je het net als een echte bliksemafleider moeten doen: hijs een stuk koperen buis zodanig in de masttop dat ie minstens een halve meter overal boven uit steekt, bevestig daar de koperen kabel aan en hang die overboord, terwijl die zoveel mogelijk van de boot verwijderd blijft.

Delphi32 schrijft:
ja die vonken. Ik hoorde ze eerst (zo'n knettertje elke 2 seconden) en dan ga je zoeken he. Was 50 cm boven mijn hoofd, zo bleek.

Persoonlijk doe ik niets tegen bliksem, niet op het huis en niet op de boot. De kans is zoooo klein en de beveiliging ertegen zo onzeker, da's dus weggegooid geld (net als een begrafenisverzekering )

groet
t

Gegalvaniseerde ketting heeft niet zo'n goede overdracht tussen de schalmen. Zou er maar niet van uit gaan dat het ongeveer gelijk is aan dikke koperkabel. Ook wanneer de ketting van goed geleidend materiaal is heb je maar een vrij klein kontaktvlak tussen de schalmen. Het is ook nog een losse verbinding, schakel na schakel, zodat overslag in de hand gewerkt wordt.