Onderwerp: Buitenboordmotor op zeilboot

Ik ben niet zo thuis in de zeilwereld maar lees graag de artikels op het forum in de hoop wat bij te leren. Deze zomer hoop ik mijn Rûgenjolle uit te proberen. Wat mij steeds opgevallen is bij kajuitzeilbootjes is dat er steeds BBmotoren ophangen met een vermogen dat voor de afmetingen van de boot belachelijk laag lijkt. Ik kan me moeilijk voorstellen dat een 10 meter lange boot met een 5 pk-tje bijvoorbeeld de oosterschelde binnen raakt bij afnemend tij en sterke stroming. Zelf heb ik een rib van 5 meter die misschien maar een kwart weegt van zo'n zeilboot en daar hangt een 90 PK op. Het is natuurlijk de hoofdbedoeling de zeilen te gebruiken, maar toch... Bovendien heb ik op een ander topic, "keuze buitenboordmotor voor friendship 22" van "Koetjes" iets gezien wat me niet juist leek: Het is natuurlijk mogelijk dat dit zo hoort voor dit type boot, maar als de witte lijn op de derde foto de waterlijn weergeeft, komt de cavitatieplaat van de motor hier zowat 30 cm onder. Bij een motorboot wordt de motor gemonteerd zodat deze plaat net onder de kiel komt. Helaas heeft "Koetjes" niet op mijn vraag gereageerd. Misschien kan iemand anders me antwoorden op mijn vragen over de vermogens en de positie van een motor op een zeilboot?

Het is in de eerste plaats zo dat een gewone verdringer zeilboot een veel betere stroomlijn heeft dan een rib of motorboot. Dat vereist ook veel minder voortstuwingskracht omdat je toch nooit in plané komt.

De buitenboordmotor op een zeilboot is voornamelijk bedoeld om hem de haven in en uit te krijgen. Niet om hem in planée (of hoe je het ook schrijft) te krijgen. Terwijl je dat juist wel met je rib wilt.

Zo lang je water verplaatst met je zeilboot zal hij vrijwel nooit boven de rompsnelheid komen, wat bij een boot van een meter of tien met een waterlijn van zeg 9,20 meter uitkomt op een knoop of 7-7,5. Je hoeft die boot niet harder te laten gaan. Bovendien gebruiken de meeste zeilbooteigenaren een werkschroef op hun buitenboordmotor, waardoor hij op lage snelheden effectiever is.

Overigens heb je bij veel stroming, golfslag of wind wel eens wat meer vermogen nodig, dat klopt.

De anti-cavitatieplaat waar je het over hebt, weet ik niet veel van, maar ik kan me zo voorstellen dat je die alleen nodig hebt bij hogere draaisnelheid/bootsnelheid dan bij zeilboten.

Kan je hier wat mee?

Een buitenboordmotor van 5pk op een 10 meter lange zeilboot is inderdaad vrij weinig. Dit zal je in de praktijk ook niet vaak tegenkomen, de meeste zeilboten langer dan pakweg 7 meter (pin me er niet op vast, even voor de beeldvorming) hebben een inboard diesel motor. Deze is ten opzichte van motorboten nog steeds vrij licht; op een 8 meter boot zo rond de 15-20 pk is voldoende.

Als je toch een zeilboot van 10 meter tegenkomt met een BBmotor is dat ofwel een wedstrijdboot (en daar kan de motor niet klein genoeg van zijn), ofwel de BBmotor is voor de bijboot.

Wat betreft de cavitatieplaat, die is voor zeilboten minder van belang. Wat wel belangrijk is, is dat de schroef zo diep mogelijk steekt. Dit heeft te maken met het pitch gedrag van zeilboten, die in tegenstelling tot motorboten hun draaipunt rond de kiel hebben. Daardoor wordt in golfslag de kont uit het water getild. Als de schroef te ondiep zit gaat deze lucht happen en gaat de motor gieren. Door de schroef zo diep mogelijk te plaatsen wordt dit zo veel mogelijk tegen gegaan.

die 10 meter met 10 PK was bij wijze van spreken...
Maar nu weet ik wel waarom die motor zo laag hing. Hoewel, het lijkt me dat bij het varen op motor de boot toch minder gaat pitchen dan bij het varen met zeil?

Een goed ontworpen zeilboot van een meter of tien heeft zo´n 6 á 8 pk nodig om net tegen de rompsnelheid te varen op vlak water.
Om de motor dan niet voortdurend op de tenen te laten lopen zet je daar dan iets in van tussen 12 en 20 pk.
Meer is zinloos, want dat kan toch niet aangesproken worden.

Saeftinghe schreef :


Kan je een zeilboot met voldoende vermogen dan niet doen planeren? Er zijn er toch die zelfs met zeil planeren?

bjooske schreef :
Juist meer bij een beetje golfslag.

bjooske schreef : In tegendeel. Een zeilboot is zonder zeil veel instabieler en rolt en pitcht meer dan met zeil.

Faran schreef :
Verwonder u niet, er varen skûtsjes van 18 meter met een 10 tot 15 pk. Het gaat niet om de snelheid maar om ergens te komen op je gemak.

Bjooske,

Dat al dan niet planeren heeft meer met de juiste rompvorm (en gewicht) hiervoor te maken dan met het vermogen.

Een kata- of trimaran kan sneller varen dan een enkele romp met dezelfde lengte. Hoe wordt daarvan de rompsnelheid berekend?

Da's weer een heel ander verhaal. Kijk eens hier: www.texelrating.org/pub/Pagina.php

bjooske schreef : Stroming is niet van belang, het gaat om de snelheid door het water, niet over de grond!
Van belang is of je spiegel de PK's kan hebben, bij een open bootje is 5 pk al snel het maximale.
Een Rügenjolle is en zwaardbootje dat onder zeil in plané kan. Met een motor moet dat ook lukken, 8 pk is dan zeker voldoende, maar of je spiegel dat hebben kan? Veel bootbouwers geven dat meestal wel aan.

Hoi bjooske,

Je vragen toveren een grote glimlach op mijn gezicht, en gezien de veelheid aan antwoorden, bij de anderen ook.

Je vragen zijn goed. Je hebt er goed over nagedacht. De antwoorden zijn ook goed.

Inderdaad is een verdringende zeilboot een heel ander beest dan een planerende RIB.

De formule voor rompsnelheid is hier al eens gegeven. Maar hier nog eens: Rompsnelheid in knopen = 2,45 * wortel(lengte waterlijn in meters). Dit is een vuistregel en sommige schepen halen dat net niet, andere gaan er weer net overheen. Maar als je boot niet kan planeren, is dit t zo'n beetje. Meer vermogen erin gooien heeft dan geen zin. Je hekgolf wordt hoger, maar je snelheid niet zoveel.

Het verschijnsel komt grofweg hierop neer: bij de boeg wordt de boeggolf gemaakt, bij de spiegel de hekgolf. Om een reden die ik niet helemaal snap is de hoek waarmee de boeggolf van het schip verdwijnt kleiner dan die van de hekgolf. Daardoor kan het voorkomen dat die twee golven op elkaar terecht komen, en dus samen een heel diepe kuil achter de boeggolf creeeren. Daardoor moet je "bergop" varen. Alleen als je een heel vlakke romp hebt, weinig gewicht, en veel vermogen lukt je dat. Kijk naar je RIB.

Maar als een van de drie ontbreekt lukt dat niet meer.

De meeste rompen van (kajuit)zeilboten hebben geen vlakke romp. Ze zijn gebouwd op rustig gedrag in golven. Dan wil je geen vlak onderwaterschip hebben in de boeg sectie: als je van een golf afvalt, wil je dat t schip de golf in snijdt, ipv er bovenop klapt. Bovendien heb je grofweg de helft van t gewicht van je schip als dode massa in de kiel zitten, om de zaak overeind te houden. Je ziet al: 2 van de drie voorwaarden is niet aan voldaan.

Daarom heeft meer vermogen geen enkele zin. De vuistregel die ik wel eens gehoord heb, is 2 tot 4pk tot per ton.

Dan over de plek van de schroef: Bij een RIB wil je de schroef zo hoog mogelijk hebben zitten: hoe dieper hij zit, hoe meer hij het achterschip onder wil trekken. Dus de boeg omhoog, en niet meer planeren. Om te voorkomen dat je schroef alleen maar lucht hapt, zit er een anti ventilatieplaat aan de staart van de BB motor. Bij een zeilboot, die toch niet gaat planeren, wil je de schroef dieper hebben om te voorkomen dat hij door de golfslag bovenwater getild wordt. De anti-ventilatie plaat zit er dan een beetje voor nop op. Ook wil je een werkschroef op je motor hebben: de standaard schroef is uitgelegd voor een klein opblaasbootje, en zal voor een veel zwaardere zeilboot een "te hoge versnelling" hebben. Bovendien ishet fijn alshet schroefblad symmetrisch is: dan doettie achteruit ook nog wat. Fijn bij havenmanouvres.

Dan een cat- of trimaran: Die hebben geen kielmassa, en hebben dus voor de lengte een veel kleinere waterverplaatsing, en ook nat oppervlak. Voor hen geldt daardoor de vuistregel van de rompsnelheid niet. Ze kunnen daardoor relatief makkelijk over de boeggolf heen klimmen en veel sneller gaan.

Ik hoop dat dit de uitleg was, waar je naar op zoek was.

Welkom in deze ondergemotoriseerde wereld van het zeilen.

mijn clevertje van ik meen 1300 kg, 6.80 lang haalt zijn rompsnelheid met half gas met een yamaha malta van 4 pk, die gebruik ik af en toe als reserve

normaal hangt er een yamaha 8 pk met werkschroef achter
dat ding heeft nog nooit harder gedraaid als half gas
hoeveel pk heb je nodig..
ton

Over wat voor "Rügenjolle" praatje eigenlijk.
De oorspronkelijke zijn open boten maar met kajuit heb je tegenwoordig deze www.segelschule-dreilaendereck...uet-ruegenjolle.html
Ik neem tenminste niet aan dat je deze Rügenjolle bedoelt;
de.wikipedia.org/wiki/R%C3%BCgenjolle
Typisch bootjes bedoeld voor (de naam zegt het al) de omgeving van Rügen en de Bodden waar je amper stroom hebt en wat beschut water is.

Overigens zie ik dat dat kajuitbootje maar 5 meter lang is en slechts 330 kg weegt en alleen een midzaard heeft , geen ballast. Dus net zoiets als andere 5 meter jollen .
Vanwege die 330 kg gewicht (at erg laag is ) zal 5 pk meer dan genoeg zijn om de rompsnelheid van dik 5 knopen te halen .
Ad

Joop66, vraagje.

Waar komt het antiventilatie woord vandaan?. In instructieboekjes over bbm's wordt van cavitatie plaat gesproken. Weten de bbm bouwers niet hoe die plaat heet?. Ook in het verleden werd nooit gesproken over antiventilatie platen. Is dit iets van de laatste tijd soms om het zo te noemen?.

Proost schreef : Ik denk dat dat gewoon een typfoutje is. Anti-cavitatie zou het dan moeten zijn (daar heeft hij het eerder ook over). Dus geen stress.

Daarnaast sluit ik me volledig aan bij alles wat al genoemd is. Ik vaar zelf met een nash 20 (6m, iets van 750 kg) en heb voldoende aan een 5 pk bb'tje met normale schroef. Op een zeilboot heb je echt niet zoveel nodig al zijn er natuurlijk altijd wel redenen waarom wel (zoals met stroming, snel optrekken en afremmen, enz).

Proost schreef :
Ook volgens mij was die benaming "anticavitatieplaat" ook verkeerd . Sterker nog, als er lucht bij een schroef komt kan er niet eens cavitatie optreden.
Cavitatie gebeurt alleen als de onderdruk , meestal aan de achterkant van de bladen onder het punt komt waar het water gaat koken.Dat is bij bijv. water van 15 graden iets van 11 Millibar. Direct daarna klappen de dampbellen weer in elkaar wat met zoveel kracht gepaard gaat dat het schade aan de schroefbladen kan veroorzaken.
Die onderdruk ontstaat als de snelheid van het rond de bladen stromende water tever boven ongeveer 15 Meter per seconde komt.
Met een zogenaamde "anticavitatieplaat" kun je dat niet eens voorkomen als het al op zou treden .Wel kan een juiste vorm van de bladen de snelheidsgrens waarbij het cavitatie effect optreedt verhogen.

Het enige wat die vlakke plaat boven de schroef van een buitenboordmotor inderdaad doet is voorkomen dat de schroef als het ware een draaikolk kan veroorzaken die lucht aantrekt waardoor de schroef heel slecht gaat werken.
Hetzelfde zie je ook wel gebeuren bij schroeven die de uitlaat door de schroefnaaf hebben bij het achteruit varen maar zelfs bij de meeste buitenboordmotoren met de uitlaat onder de "anticavitatie, sorrie ventilatie plaat".
Ad

De benaming "antiventilatie plaat"is dus veel beter.
Ad

ik stem op advitatieplaat.

Het kan ook anders (met 90PK)



Gr, Arent

Zal het maar een antifrustratie plaat noemen om kalm te blijven. Afgezien van cavitatie- of ventilatie-, buiten de -platen komt cavitatie bij scheepsschroeven wel voor en dient vermeden of zo klein mogelijk te worden gemaakt.