Een kleine UPS met 4 LiFePO4 cellen van 8Ah.
De eerste accu op mijn boot was een 70Ah loodzwavelzuur startaccu. Die werd met een 36Wp zonnepaneeltje en een PWM regelaartje op 13,8V gehouden. De accu verzorgde de marifoonontvanger en de kajuitverlichting met de waterpomp. Ik had een ankerlicht en dat was het. De accu was nooit leeg, maar voor de extra zekerheid had ik 4 LFP cellen in een doosje aan boord om de marifoonontvanger op aan te sluiten als de accu onverhoopt toch eens leeg zou zijn. Ik heb ze één keer gebruikt toen de accu thuis aan de lader stond. De marifoonontvanger was toen direct op het zonnepaneel aangesloten en dat gaf 'amplitude modulatie' van de geluidssterkte naar gelang van de zon-instraling op het zonnepaneel. Met de LFP accu's ertussen was dat weg, de kleine accu werkte als een 'spanningsstabilisator'.
Heb je een LFP accubank van 5kWh aan boord voor de ebbm, dan speelt dit niet zo. De boordspanning blijft dan lange tijd binnen de grenzen voor het goed functioneren van de apparatuur en je moet nogal wat doen om 5kWh op te maken. Heb je een verbrandingsmotor aan boord dan heb je een kleinere serviceaccu en die kan wel leeg.
Voor veel plezierjachten wordt aangegeven dat de marifoon op de startaccu moet worden aangesloten, zodat bij een lege service accu de marifoon toch kan worden gebruikt vanuit de startaccu. De schippers met een bbm die wordt gestart door 'een laffe ruk' aan een touwtje, hebben geen startaccu en deze kan niet als back-up worden gebruikt. In zo'n geval kan een kleine accu, die alleen voor kritische apparaten wordt gebruikt, een uitkomst zijn.
Verlaat je het terrein van 'een klomp met een zeiltje' en ga je echt varen op een gas of olie tanker, dan zijn de Solas richtlijnen van toepassing en deze schrijven voor dat je een onafhankelijke energievoorziening hebt voor de kritische apparatuur, dat wil zeggen een accu met een aparte generator om de accu te laden. Dat is op een zeiljachtje wel erg ambitieus... Toch is het niet vreemd of gek om ook op een zeiljachtje een back-up te hebben voor de marifoon en AIS. Temeer omdat een serviceaccu niet eindeloos groot kan zijn.
Op de meet in februari werd door één van de aanwezigen mij zoiets gevraagd, wellicht ook iets voor hen die een loodzwavelzuur accu gebruiken die 'op z'n eindje loopt'.
Dan belt een forumlid met een vraag of het iets is om van een oude Li-ion fietsaccu een backup te maken. Het gaat dan niet om LFP cellen, maar om LCM cellen. Dat is een week nadat een opslag van die LCM cellen in Nunspeet in vlammen op is gegaan en bijna niet te blussen blijkt. Ik raad hem het gebruik van die cellen af omdat er sprake is van gebleken brandgevaar. Voor mij is dit de aanzet om de 4 LFP cellen 'op te duiken' en een backup in elkaar te zetten.
Dit wordt de laatste keer dat ik limiters over een cel ga zetten. De limiters die ik gebruik bestaan uit 5W zenerdiodes die doorlaten bij 3,6V. Dat is de nominale spanning, maar de tolerantie voor de zenerspanning verloopt van 3,3V tot 3,8V. Door een grote partij te bestellen (50 stks) kan ik de zeners van 3,4V door meting er uit selecteren. De maximale stroom door de zeners is ruim 1A en als ik deze stroom door 2 in serie geschakelde silicium diodes laat lopen ontstaat er een spanningsval van 2,5V over die diodes. Stel dat de wisselstroomdynamo 14,5V opwekt, dan houdt ik 12V als laadspanning over en bij een volle accu (13,6V) loopt er dan maar een hele kleine stroom om te laden. Zou de marifoon aanstaan, dan neemt die alle stroom op en wordt er niet geladen. Voorwaarde is dat er wel altijd een kleine belasting aanwezig is. Het gebruik als marifoon back-up voldoet aan die voorwaarde. De lader moet worden uitgeschakeld als de marifoon wordt uitgezet.
Is er niemand aan boord en het boordnet is uitgeschakeld, dan is de back-up spanningsloos en kunnen de cellen niet worden overladen. Overigens, wordt de marifoon aangezet zonder dat het boordnet is ingeschakeld, dan werkt de marifoon wel, net zolang tot de cellen leeg zijn. Komt ondertussen het boordnet weer 'up', dan levert dit de laadstroom voor de cellen en de gebruiksstroom voor de marifoon. Het is net een UPS!
Een net en fantasieloos kastje met daarin de cellen is alles wat er nodig is. In het deksel is een kleine accumonitor aangebracht. Deze geeft in procent de SOC van de accu weer (dat werkt niet goed als deze door het boordnet wordt geladen, dan meet je de SOC van de service accu) en kan ook de temperatuur weergeven. Het 'minimonitorretje' kan worden geprogrammeerd voor 12, 24, 36, 48 en 60V systemen en de drempel voor het 'low bat voltage' alarm is instelbaar en ook het 'high bat voltage' is instelbaar. NEE, er is geen auditieve alarmering, je moet dus wel uit je doppen kijken!
Nou, niet echt Solas conform, maar wel conform aan "de 'Il Cigno' protocollering voor 12VDC aansluitingen" met een ISO contactdoos (Hella stopcontact). De input is via een 'sigarettenaansteker' stekker zodat ik het ding kan uitproberen in de auto. En dan niet die stekker gebruiken die aan m'n 30W soldeerbout zit, maar een goede, zoals die van Hella met contacten rondom. Die worden minder snel warm. Met m'n soldeerbout heb ik zo een portable soldeerstation dat zevend van het net is... Heb ik dat nodig? Nee, maar het is wel effe handig als je op de boot iets wilt solderen.
8Ah is niet veel, maar voor een marifoon van 50W bij gebruik van de PTT knop, kun je meer dan een uur doorlopend zenden nadat de service accu onder water is komen te staan.
Voor vervolg systemen ga ik de 'alles etende lader' gebruiken en ook iets meer capaciteit, bijvoorbeeld 12Ah. Dan kan er ook nog een led 'handstakellicht' worden aangesloten om aan te geven waar 'de boot in moeilijkheden' is. Bij gebruik op groter water zal er nog meer capaciteit worden ingezet, zodat het gaat lijken op een eigen aparte energiervoorziening. Dat zal voor een 'dagje IJsselmeer' niet nodig zijn, maar kan goed uitkomen voor 'een rondje Noordzee' of nog verder.
Het kastje is een universeel installatie kastje en die heb je in veel maten. Ik verwacht dat er ook wel een zal zijn voor 20 of 30Ah aan LFP accu capaciteit.
Groeten, Peper.